ℹ︎ Cette page est en cours de développement. Plusieurs vidéos seront ajoutées prochainement.
Qu’est-ce que le FLICC ?
Illustration tirée du dernier livre de J. Cook (2020)
Depuis quelques années, John Cook, professeur adjoint au Center for Climate Change Communication à la George Mason University (Virginie, États-Unis), anime le site humoristique Cracky Uncle (littéralement « l’oncle grincheux ») dans lequel il s’emploie à dévoiler les stratégies utilisées pour rejeter les sciences, et ce, en vue de lutter contre la désinformation.
Diplômé en psychologie cognitive, son travail sur le climatoscepticisme lui a permis de développer le « FLICC » (Fake experts , Logical fallacies , Impossible expectations , Cherry picking et Conspiracy theories ), un outil clair et pédagogique qui aide à identifier les principales stratégies rhétoriques pour nier l’évidence des changements climatiques.
La trentaine de stratégies décrites dans le FLICC sont définies et illustrées par un exemple typique de ce que l’on a tous probablement déjà pu entendre dans une discussion portant sur le climat. Évidemment, ces stratégies pourront être retrouvées à quelques mots près dans des échanges sur mille et une autres croyances pseudoscientifiques comme l’efficacité de l’homéopathie, la dangerosité présumée des vaccins ou encore la contamination à la COVID-19 par la 5G.
Le carte PACi Fi E, une traduction en français du FLICC
J’ai donc pris soin de traduire le travail de John que je propose d’adopter en français avec l’acronyme PACi Fi E (Picorage, Attente irréaliste, Conspirationnisme, Fausse expertise et Erreur de logique) et que j’ai représenté graphiquement dans l’affiche ci-dessous :
La liste des stratégies de désinformation
Le tableau ci-dessous (téléchargeable en cliquant ici ) présente chacune des stratégies :
Merci à mes ami·es Gabriel Monette, Katrine Roussel et Yara El Ayoubi pour leurs conseils durant ce petit travail de traduction.
Une illustration à afficher dans vos classes
Par ailleurs, l’organisme allemand Klimafakten , qui a repris le modèle FLICC , a produit une très belle illustration qui décrit quelques-unes des stratégies importantes. Je propose la traduction de cette petite affiche sur la base du PACi Fi E :
Références
2683711
{497524:6J8CAW9K},{497524:F4BPC7GB}
1
universite-du-quebec-a-montreal
50
default
467
https://www.michelot.info/education/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22F4BPC7GB%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A497524%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Cook%22%2C%22parsedDate%22%3A%222020-03-24%22%2C%22numChildren%22%3A1%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20padding-left%3A%201em%3B%20text-indent%3A-1em%3B%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3ECook%2C%20J.%20%282020%2C%2024%20mars%29.%20A%20History%20of%20FLICC%3A%20The%205%20Techniques%20of%20Science%20Denial.%20%3Ci%3ECranky%20Uncle%3C%5C%2Fi%3E.%20%3Ca%20class%3D%27zp-ItemURL%27%20href%3D%27http%3A%5C%2F%5C%2Fcrankyuncle.com%5C%2Fa-history-of-flicc-the-5-techniques-of-science-denial%5C%2F%27%3Ehttp%3A%5C%2F%5C%2Fcrankyuncle.com%5C%2Fa-history-of-flicc-the-5-techniques-of-science-denial%5C%2F%3C%5C%2Fa%3E%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22blogPost%22%2C%22title%22%3A%22A%20History%20of%20FLICC%3A%20The%205%20Techniques%20of%20Science%20Denial%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22John%22%2C%22lastName%22%3A%22Cook%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22In%202007%2C%20Mark%20Hoofnagle%20suggested%20on%20his%20Science%20Blog%20Denialism%20that%20denialists%20across%20a%20range%20of%20topics%20such%20as%20climate%20change%2C%20evolution%2C%20%26%20HIV%5C%2FAIDS%20all%20employed%20the%20same%20rhetorical%20tactics%20to%20sow%20confusion.%20The%20five%20general%20tactics%20were%20conspiracy%2C%20selectivity%20%5Cu2026%20Continued%22%2C%22blogTitle%22%3A%22Cranky%20Uncle%22%2C%22date%22%3A%222020-03-24T13%3A19%3A01%2B00%3A00%22%2C%22url%22%3A%22http%3A%5C%2F%5C%2Fcrankyuncle.com%5C%2Fa-history-of-flicc-the-5-techniques-of-science-denial%5C%2F%22%2C%22language%22%3A%22en-US%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222020-09-22T14%3A55%3A01Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%226J8CAW9K%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A497524%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A15681%2C%22username%22%3A%22alakel%22%2C%22name%22%3A%22Amar%20LAKEL%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Falakel%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Cook%22%2C%22parsedDate%22%3A%222020%22%2C%22numChildren%22%3A1%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20padding-left%3A%201em%3B%20text-indent%3A-1em%3B%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3ECook%2C%20J.%20%282020%29.%20%3Ci%3ECranky%20Uncle%20vs.%20Climate%20Change%3A%20How%20to%20Understand%20and%20Respond%20to%20Climate%20Science%20Deniers%3C%5C%2Fi%3E.%20Citadel.%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Cranky%20Uncle%20vs.%20Climate%20Change%3A%20How%20to%20Understand%20and%20Respond%20to%20Climate%20Science%20Deniers%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22John%22%2C%22lastName%22%3A%22Cook%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22It%5Cu2019s%20Not%20Just%20the%20Facts%20When%20it%20comes%20to%20climate%20change%2C%20this%20truly%20is%20a%20golden%20age%5Cu2014of%20fake%20news%2C%20post-truths%2C%20pluralistic%20ignorance%2C%20conspiracy%20theories%2C%20a%20willfully%20ignorant%20administration%2C%20and%20the%20Cranky%20Uncle.%20You%20know%20him.%20We%20all%20have%20one.%20That%20exasperating%20Thanksgiving%20blusterer%20digs%20in%20his%20heels%20even%20as%20the%20foundation%20of%20his%20denial%20thaws%20faster%20than%20the%20Arctic%20ice%20caps.%20%5Cu00a0%20Written%20and%20illustrated%20by%20Dr.%20John%20Cook%2C%20cognitive%20psychologist%20and%20founder%20of%20the%20award-winning%20website%20Skeptical%20Science%2C%20Cranky%20Uncle%20combines%20humor%20and%20science%20to%20make%20clear%2C%20calm%2C%20and%20winnable%20arguments%20in%20the%20public%20controversy%20of%20climate%20change.%20Can%20we%20change%20our%20Cranky%20Uncle%5Cu2019s%20mind%3F%20Probably%2C%20regrettably%2C%20not.%20But%20Dr.%20Cook%20makes%20it%20easier%20for%20us%20to%20understand%20him.%20And%20armed%20with%20this%20knowledge%2C%20prevent%20climate%20misinformation%20from%20spreading%20further.%22%2C%22date%22%3A%222020%22%2C%22language%22%3A%22English%22%2C%22ISBN%22%3A%22978-0-8065-4027-6%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222020-09-19T07%3A12%3A10Z%22%7D%7D%5D%7D
Cook, J. (2020, 24 mars). A History of FLICC: The 5 Techniques of Science Denial.
Cranky Uncle .
http://crankyuncle.com/a-history-of-flicc-the-5-techniques-of-science-denial/
Cook, J. (2020). Cranky Uncle vs. Climate Change: How to Understand and Respond to Climate Science Deniers . Citadel.
Pour citer cette page :
2683711
{2683711:HEB55ZCI}
1
universite-du-quebec-a-montreal
50
default
467
https://www.michelot.info/education/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22HEB55ZCI%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2683711%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Michelot%22%2C%22parsedDate%22%3A%222020-09-18%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20padding-left%3A%201em%3B%20text-indent%3A-1em%3B%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EMichelot%2C%20F.%20%282020%2C%2018%20septembre%29.%20PACiFiE%26%23x202F%3B%3A%20la%20carte%20des%20strat%26%23xE9%3Bgies%20du%20d%26%23xE9%3Bni%20scientifique.%20%3Ci%3EBlogue%20personnel%3C%5C%2Fi%3E.%20%3Ca%20class%3D%27zp-ItemURL%27%20href%3D%27http%3A%5C%2F%5C%2Fwww.michelot.info%5C%2Feducation%5C%2F2020%5C%2F09%5C%2F17%5C%2Fpacifie-flicc%5C%2F%27%3Ehttp%3A%5C%2F%5C%2Fwww.michelot.info%5C%2Feducation%5C%2F2020%5C%2F09%5C%2F17%5C%2Fpacifie-flicc%5C%2F%3C%5C%2Fa%3E%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22blogPost%22%2C%22title%22%3A%22PACiFiE%20%3A%20la%20carte%20des%20strat%5Cu00e9gies%20du%20d%5Cu00e9ni%20scientifique%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Florent%22%2C%22lastName%22%3A%22Michelot%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22blogTitle%22%3A%22Blogue%20personnel%22%2C%22date%22%3A%222020-09-18%22%2C%22url%22%3A%22http%3A%5C%2F%5C%2Fwww.michelot.info%5C%2Feducation%5C%2F2020%5C%2F09%5C%2F17%5C%2Fpacifie-flicc%5C%2F%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22B23MLSKT%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222021-01-19T21%3A45%3A08Z%22%7D%7D%5D%7D
Michelot, F. (2020, 18 septembre). PACiFiE : la carte des stratégies du déni scientifique.
Blogue personnel .
http://www.michelot.info/education/2020/09/17/pacifie-flicc/